Μοντέρνοι απαρχαιωμένοι

This article is the translation into Greek of the review Brand New Ancients written by Francesco Chiaro. Translated by Arabatzoglou Stavroula.

To Festen/Οικογενειακή γιορτή μας στοιχειώνει απο το 1998 όταν ο ιδιοφυής Τόμας Βίντερμπεργκ (μέλος του δανέζικου, αντισυμβατικού,κινηματογραφικού κινήματος “Δόγμα 95”), μας σύστησε το ωμό, ρεαλιστικό δράμα που αφορά στην αποκάλυψη ενός, μεχρι τότε, καλά κρυμμένου μυστικού μιας εύπορης οικογένειας από τη Δανία. Μερικά χρόνια αργότερα, ο Άγγλος δραματουργός Ντέιβιντ Έλντριτζ προσάρμοσε το κινηματογραφικό σενάριο για την θεατρική σκηνή, βρίσκοντας θετική αποδοχή και τώρα ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Γιάννης Παρασκευόπουλος έφερε στο ελληνικό κοινό την δική του Οικογενειακή γιορτή. Πρόκειται για μια ματιά στο εκθαμβωτικό πάρτυ της οικογένειας που κανείς ποτέ δεν θα ήθελε να συμμετάσχει. Αυτή η κριτική εγκαινιάζει την αρχή μιας καινούργιας ενότητας στην Persinsala, με επίκεντρο το σύγχρονο ελληνικό θέατρο. Μέσα στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο ελπίζουμε να ανακαλύψουμε την απληστία, την απογοήτευση, τη φιλοδοξία, τη γενναιότητα, την αγάπη, τα παραπτώματα και τη συντριβή των νέων, αρχαίων ανθρώπων.
«Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανίας». Η φράση που περιγράφει την Ελσινόρη, του Φόρτεμπρας και του Βασιλιά Κλαύδιου ισχύει και σήμερα που ο πατριάρχης, μεγαλοεπιχειρηματίας, Χέλγκε γιορτάζει τα εξηκοστά γενέθλια του. Αυτή την φορά όμως ο νεαρός πρίγκηπας/πρωτότοκος γιος βρίσκει το κουράγιο να αντιμετωπίσει τον πατέρα του ευθέως χωρίς τεχνάσματα και ποντικοπαγίδες. Πιο συγκεκριμένα, ο σκηνοθέτης αποφάσισε να καταργήσει θεσπισμένα σκηνικά όρια, προκαλώντας κάτι που έλειπε από τις σκηνές εδώ και καιρό. Ο Παρασκευόπουλος προσφέρει ένα πρωτο-θεατρικό έργο, ένα είδος αρχετυπικής αφήγησης, μια ‘χωρίς γάντια’ αναπαράσταση εκείνου που προυπήρχε της σκηνικής δραματουργίας: όταν άντρες (και γυναίκες) έλεγαν ιστορίες στον κόσμο.
Η ομάδα ηθοποιών που καθοδηγήθηκε από τον Παρασκευόπουλο, ο οποίος έχει γεννηθεί στην Γερμανία και έχει ως βάση του την Θεσσαλονίκη, προσπάθησε να ορίσει το δικό της “Δόγμα” και επέλεξε μια ανθρωποκεντρική προσσέγγιση στη dανέζικη κατάρρευση αξιών. Oι θεατές/καλεσμένοι καλούμαστε να κρίνουμε αν μας αρέσει η όχι η γιορτή. H επικρατούσα ηθική στην οικογένεια του Χέλγκε είναι αυτή της απολύτως δυσλειτουγικής κοινωνικής τους τάξης, γεμάτη συμβάσεις και στερεότυπα απέναντι σε οτιδήποτε δυσσάρεστο. Η νύχτα είναι κάθε άλλο παρά τρυφερή και οι δαίμονες στην αίθουσα της γιορτής είναι εκτός ελέγχου: διαταραγμένες σχέσεις, σχέσεις εγκαταλελειμμένες, κουρασμένα, εξουθενωμένα μάτια που αποφεύγουν άλλα μάτια, είτε επειδή φοβούνται είτε για να μην δουν την αντανάκλαση τους.
H σύλληψη του χώρου διεξαγωγής της παράστασης, (το φουαγιέ του Θεάτρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών) του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος ήταν καθηλώτική. H χρήση του χώρου έκανε το κοινό συμμέτοχο και ανέτρεψε τις θεατρικές συμβάσεις που όλοι γνωρίζουμε όχι για να διασκεδάσει αλλά για να κινητοποιήσει. Με αυτόν τον τρόπο κάθε νέο συμβάν εντός της παράστασης είναι απολύτως αληθοφανές, καταστρέφει τις ψευδαισθήσεις και φτάνει στον θεατή σαν ένα βέλος κατευθείαν στην καρδιά. Ναι, τα ρούχα (εξαιρετικά) είναι εκεί για να τα φορέσουν οι ηθοποιοί και ναι το κείμενο είναι με ζήλο σεβαστό. Εξάλλου η παράσταση, η παράσταση έχει σημασία. Η σωματική δράση των ηθοποιών και η διάδραση μεταξύ των ρόλων στο σχετικά μικρό φουαγιέ κρατάει το ενδιαφέρον μας αμείωτο και μας καθιστά με εναν τρόπο πρωταγωνιστές του δράματος.
Η πραγματικότητα μπερδέυεται με την φαντασία, αλλά «ιδού το πρόσκομμα». Oι μικρές συζητήσεις ανάμεσα σε ηθοποιούς και θεατές κατά την διάρκεια της παράστασης θα μπορούσε να αποτελούν ένα βολικό τέχνασμα διαδραστικού παιχνιδίσματος είναι όμως ειλικρινείς κουβέντες μεταξύ ανθρώπων. Οπότε ποιον να κατηγορήσεις? Η αφήγηση και τα γεγονότα αυτής της παράστασης μοιάζουν να θέλουν να τα αγγίξουμε. Mας κοιτάζουν,μας χαμογελούν, μας κλείνουν το μάτι και κλαίνε τόσο πειστικά. Ίσως τελικά το λάθος να είναι δικό μας, των αμέτοχων παρατηρητών. Πως γίνεται να μην αντιδρούμε μπροστά σε μια τόσο αποτρόπαιη μεταχείριση της ανθρώπινης ζωής? Γιατί δεν σπάμε τις δυνατές αλυσίδες που τόσο εύκολα χαρακτηρίζουμε “λανθασμένες”? Γιατί κανείς δεν φωνάζει: «είναι κανείς εδώ?». Το δίλημμα του Άμλετ ακόμη μας ροκανίζει. Πρέπει να «αντισταθείς στον ωκεανό των συμφορών/ για να τις αποτελειώσεις», είμαστε μουδιασμένοι από τους κανόνες, τις προκαταλήψεις, την βολική αποξένωση, ψάχνοντας την ατιμωρησία.

Αν και μοντέρνοι, είμαστε ουσιαστικά απαρχαιωμένοι. Φιάξαμε μόνοι μας το κλουβί μας και παρόλα αυτα ζητάμε άδεια για να βγούμε. Ευτυχώς, κάποιος εδώ στην Ελλάδα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου.

Το κείμενο είναι του Francesco Chiaro, μετάφραση στα ελληνικά: Αραμπατζόγλου Σταυρούλα